Wijziging pensioenregeling: werkgever moet weduwe betalen.

1 september 2011 – Een werkgever had een collectief pensioencontract voor de werknemers gesloten. Het contract hield in dat de partner van de overleden werknemer direct een Anw-hiaatpensioen uitgekeerd kreeg. De verzekeraar had de regeling opgezegd. Het nieuwe contract was van mindere kwaliteit. De werkgever had de werknemers niet om toestemming gevraagd en ook niet geïnformeerd. Een weduwe claimde hierdoor schade opgelopen te hebben. Het Hof Leeuwarden wees in navolging van de kantonrechter de claim aan de weduwe toe (nr. 200.038.636/01, PJ 2011/39).

Pensioenovereenkomsten zijn overeenkomsten waar de werkgever enerzijds en (de vertegenwoordiging van) de werknemers anderzijds partij zijn. Als de pensioenregeling aangepast gaat worden, dan mag de werkgever dat alleen eenzijdig in uitzonderlijke situaties zonder instemming van de werknemers doen. Als de pensioenregeling wordt verbeterd, dan zullen werknemers daar weinig bezwaar tegen hebben en dan ook instemmen met de wijziging. Ook al gebeurt dat jaren later, wat overigens niet handig is. Omgekeerd blijkt het wat moeizamer te liggen. Een verslechtering van de pensioenregeling zal niet direct door de werknemers met instemming begroet worden. Toch is instemming in een dergelijk geval verplicht.

De oude pensioenregeling
De werkgever had t.b.v. de werknemers een collectieve Anw-hiaatregeling als pensioenregeling gesloten. Op dit contract waren de werknemers als deelnemers verzekerd. Bij overlijden zou er een Anw-hiaatpensioen aan de achtergebleven weduwe, partner uitgekeerd worden. In het oude contract zou de uitkering direct na overlijden van de werknemer aanvangen, onafhankelijk van een eventuele Anw-uitkering van de overheid. Dit contract werd door de verzekeraar opgezegd en per 1 januari 2004 gold een nieuwe regeling.

De nieuwe pensioenregeling
Een niet oplettende lezer zou geen verschil zien met de oude regeling. Des te meer een reden voor adviseur en werkgever om de werknemers hierover goed te informeren. Het grote verschil met de oude regeling was het moment waarop de uitkering van het Anw-hiaatpensioen begint. Begon in de oude regeling de uitkering direct na overlijden van de werknemer, in de nieuwe regeling begint deze pas zodra de Anw-uitkering van de overheid stopt. Dat is nadat het jongste kind 18 jaar is geworden.

Het verschil in cijfers
Stel de werknemer komt te overlijden op het moment dat het jongste kind 10 jaar is. Het verzekerde Anw-hiaatpensioen bedraagt in zowel de oude als de nieuwe regeling € 13.000 per jaar bruto. Het verschil tussen de oude en nieuwe regeling is dan acht jaar maal € 13.000 is € 104.000.

Geen toestemming, geen goed werkgeverschap
De weduwe in deze zaak claimde dat de werkgever een uitkering moest doen op grond van de dekking van het oude contract. Een van haar argumenten was dat de wijziging zonder toestemming van de werknemers was doorgevoerd. De werknemers waren bovendien door de werkgever niet tijdig, volledig en duidelijk ingelicht over de verslechterde dekking. De weduwe stelde dat dit in strijd is met goed werkgeverschap. De kantonrechter wees de eis toe, maar de werkgever ging in hoger beroep.

Het Hof Leeuwarden hoorde de argumen-tatie van de werkgever aan. Hierbij ging de werkgever o.a. uit van veronderstellingen die de weduwe evenwel gemakkelijk bleek te kunnen weerleggen. Bijvoorbeeld de veronderstelling dat als de werknemer wel op de hoogte van de verslechtering was geweest, deze toch geen vervangende dekking gesloten zou hebben. Dat ging het Hof te ver. Het Hof volgde de kantonrechter in zijn oordeel en stelde daarmee de werkgever aansprakelijk voor de door de weduwe geleden schade omdat de werkgever in strijd handelde met goed werkgeverschap. De schade beliep bijna € 112.000.

Andere gevolgen voor de praktijk
Een voorbeeld. In veel pensioenregelingen is er partnerpensioen verzekerd en geldt dat ook voor partners die minimaal zes maanden aantoonbaar op hetzelfde adres wonen. Afhankelijk van bepaald of onbepaald partnersysteem en de bepalingen in de uitvoeringsovereenkomst tussen werkgever en verzekeraar, moeten nieuwe gevallen van partnerschap al dan niet actief door de werkgever bij de verzekeraar worden aangemeld. Gebeurt dat niet, dan kan na overlijden van de werknemer, de achtergebleven partner uit de pensioenovereenkomst en pensioenregeling opmaken dat er een partnerpensioen wordt uitgekeerd. Als dat niet bij de verzekeraar is verzekerd, omdat de aanmelding niet heeft plaatsgevonden, dan kan de achtergebleven partner van de werkgever eisen, de afspraken in de pensioenovereenkomst na te komen.

Ons advies is om zo mogelijk volgens het onbepaalde partnersysteem te verzekeren en aan het partnerschap het extra criterium van een notarieel verleden samenlevingscontract te verbinden. Hierin moet dan o.a. wederzijdse verzorging worden opgenomen. Voor de specifieke inhoud: raadpleeg de notaris. Is er toch een bepaald partnersysteem, licht dan de werknemers regelmatig hierover in. Het zou bijvoorbeeld als extra tekst op de salarisstrook opgenomen kunnen worden.