Echt scheiden? Dan geen verevening maar conversie

Een derde van de huwelijken in Nederland strandt. Een derde van de stellen die willen gaan trouwen, kunnen dat misschien dus beter maar niet gaan doen. Welke stellen dat zijn, is echter vooraf onzeker. Wat wel zeker is dat als partners scheiden en kiezen voor de standaard verevening van pensioen, ze levenslang aan elkaar verbonden blijven. Wij denken dat de wenselijkheid daarvan omgekeerd evenredig is aan het percentage echtscheidingen dat toch voor verevening kiest.

De Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding (WVPS) regelt hoe ouderdomspensioen bij scheiding standaard verdeeld wordt. Dat is dat elk de helft van elkaars tijdens het huwelijk of geregistreerde partnerschap opgebouwde ouderdomspensioen ontvangt. Dat is een eerlijke en gemakkelijke verdeling. Om het daarna zo te laten is echter allerminst vanzelfsprekend.

Wat is standaard verevening?
Bij niet kiezen of kiezen voor de standaard verdeling volgens de WVPS wordt het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen gelijk verdeeld, dus elk de helft. Een voorbeeld: de man heeft tijdens de huwelijkse periode € 8.000 aan ouderdomspensioen opgebouwd en de vrouw € 10.000, dan ontvangt de man € 5.000 aan ouderdomspensioen van wat de vrouw heeft opgebouwd en de vrouw € 4.000 aan ouderdomspensioen van wat de man heeft opgebouwd.

En het partnerpensioen dan?
De verdeling van het partnerpensioen wordt niet geregeld in de WVPS. De toedeling van het partnerpensioen is namelijk geregeld in de Pensioenwet. Hierop is een uitzondering voor de directeur-grootaandeelhouder (DGA) gemaakt omdat deze voor het pensioen (meestal) niet onder de Pensioenwet valt.

Bij scheiding wordt het partnerpensioen een bijzonder partnerpensioen, waarvan de hoogte bepaald wordt met een formule waarbij alle dienstjaren tot de scheiding meetellen. Ook die van voor het huwelijk of geregistreerd partnerschap. Als dat goed geregeld is en de vereveningsplichtige komt te overlijden, dan ontvangt de vereveningsgerechtigde vanaf dat moment het bijzonder partnerpensioen. Hier zit echter nog wel een flinke anaconda onder het gras, waarover later meer.

Standaard verevening: een gescheiden verbintenis
Pensioen is een bezit waarvan de waarde vaak onderschat of onderbelicht wordt. Geen keuze hierin maken betekent automatisch dat het pensioen verdeeld wordt volgens de WVPS. Kiezen voor de standaard verdeling van de WVPS overigens ook. Pensioen verdelen volgens de WVPS is een goede methode, maar als ex-partners het daarbij laten, blijven ze qua pensioen toch van elkaar afhankelijk. Pensioen verdelen volgens verevening is dus een beetje scheiden; een gescheiden verbintenis. Dat kan anders.

Afhankelijk van elkaar blijven
De eerste belangrijke stap om na de (standaard) verevening als partners qua pensioen zoveel mogelijk van elkaar te worden bevrijd, is er voor te zorgen dat de formulieren ‘Mededeling van scheiding in verband met verdeling van ouderdomspensioen’ bij de betreffende pensioenuitvoerders terecht komen. Op tijd! Dat is binnen twee jaar na de echtscheiding. Dit zorgt ervoor dat wanneer de pensioenen door de pensioenuitvoerders uitgekeerd gaan worden, dit rechtstreeks wordt betaald op ieders rekening.

De pensioenuitkeringen worden echter uitbetaald vanaf het moment dat de vereveningsplichtige dat wil. Uiteraard binnen de wettelijke mogelijkheden en de medewerking van het pensioenfonds. Een voorbeeld: een vereveningsplichtige (man) heeft pensioen opgebouwd, wat standaard verevend is. Hij besluit om het pensioen vervroegd in te laten gaan, namelijk op het moment dat hij 60 jaar wordt. Vanaf dat moment ontvangt zijn vier jaar jongere ex-partner haar deel van het verevend pensioen ook. Als zij dan inkomen heeft, komt de pensioenuitkering daar bovenop.

Dat kan om minimaal twee redenen onwenselijk zijn. De eerste reden is dat zij vóór haar AOW-gerechtigde leeftijd in hogere belastingtarieven valt dan daarna, rekening houdend met hetzelfde inkomen. De tweede reden is dat de praktijk vaak uitwijst dat het pensioeninkomen van iemand die gescheiden is veelal te laag is in vergelijking met wat wenselijk is. Het zou voor de vereveningsgerechtigde dan beter kunnen zijn om het pensioen later te ontvangen.

De tweede belangrijke stap om na de (standaard) verevening als partners qua pensioen zoveel mogelijk van elkaar te worden bevrijd, is de wederzijde aanspraken op pensioen te converteren. Conversie zorgt ervoor dat de pensioenaanspraken van de ex-partner over en weer helemaal los van elkaar komen te staan.

Conversie
Bij conversie kiezen ex-partners ervoor om qua pensioen helemaal los van elkaar te komen en het pensioen in te laten gaan op de eigen gewenste pensioenleeftijd (binnen de mogelijkheden van wet en pensioenuitvoerders).

Voordat conversie plaatsvindt, kunnen ex-partners kiezen voor elke willekeurige verdeling van pensioen; ook standaard verevening. Als ieder zijn/haar eigen opgebouwde pensioen wil houden, dan hoeven overigens alleen de bijzondere partnerpensioenen geconverteerd te worden (voor zover daar recht op is).

In de meeste situaties is er echter nogal een verschil in opgebouwd pensioen tussen ex-partners.

Een voorbeeld van conversie
Stel dat de vereveningsgerechtigde recht heeft op € 4.500 aan verevend en voorwaardelijk ouderdomspensioen en ingeval van overlijden van de ex-partner recht op €7.000 bijzonder partnerpensioen. Die € 4.500 keert uit vanaf het moment dat de ex-partner met pensioen gaat en/of die € 7.000 als de ex-partner komt te overlijden. Als ingeval van overlijden de alimentatie wegvalt en er is niets anders voor geregeld, dan kan een uitkering van bijzonder partnerpensioen zeer wenselijk zijn. In andere gevallen is die wenselijkheid een stuk minder.

Als  het verevend en voorwaardelijk ouderdomspensioen van € 4.500 en het bijzonder partnerpensioen van € 7.000 wordt geconverteerd naar een eigen recht op ouderdomspensioen, dan wordt het ouderdomspensioen een zelfstandig recht van de vereveningsgerechtigde en verhoogd van € 4.500 naar € 6.000 (als voorbeeld). Dat scheelt € 125 bruto per maand.

Een nadeel is dat er dan geen nabestaandenvoorziening is verzekerd. Dat kan opgelost worden door een overlijdensrisicodekking op het leven van de ex-partner te sluiten. Een ander nadeel is dat ingeval van conversie bij overlijden van de ene partner het ouderdomspensioen van de andere partner niet terugkomt.

In een volgend artikel gaan we hier nader op en laten dan ook een rekenvoorbeeld zien.

De anaconda
Bijna alle pensioenregelingen hebben geregeld dat als de werknemer komt te overlijden, de partner een partnerpensioen ontvangt. In steeds meer pensioenregelingen is dit op risicobasis geregeld. Dat betekent dat er geen partnerpensioen wordt opgebouwd; alleen verzekerd. Bij ontslag of scheiding is er dan geen (bijzonder) partnerpensioen aanwezig. Zo vervalt bij scheiding van het ene op het andere moment dan het bijzonder partnerpensioen.

Pensioenuitvoerders informeren daar via het Uniform Pensioen Overzicht (UPO) wel over, maar als de scheiding aan de orde is, moet er vaak eerst stevig nagedacht worden over waar de UPO’s ook alweer opgeborgen zijn. Dat daarmee het vervallen van het nabestaandenpensioen eerst onopgemerkt blijft, is dan een logisch vervolg. (UPO is vanaf 2016 vervangen door Pensioen 1-2-3.)

Wij pleiten ervoor om daar alert op te zijn, zo nodig pensioenverweer in stelling te brengen en eventueel via een overlijdensrisicoverzekering inkomen voor de vereveningsgerechtigde veilig te stellen.

Samenvattend
De verdeling van pensioen volgens de standaard verevening en toedeling van bijzonder partnerpensioen volgens de Pensioenwet is in de basis prima. Om na scheiding niet meer vanwege elkaars pensioen aan elkaar vastgeplakt te blijven, moeten partners het niet bij verevening laten, maar voor conversie kiezen. Het vervallen van het partnerpensioen na scheiding is steeds meer aan de orde en ook conversie draagt daar aan bij. Daarom is het belangrijk om het eerste pensioenrisico wat kan optreden, overlijden, goed af te dekken naar wat ieder nodig heeft.