De psychologie van pensioenkeuzes

Pensioen heeft met psychologie en cijfers te maken. Dat merk ik elke dag weer. Het blijkt namelijk dat als we pensioenkeuzes maken dat helemaal niet rationeel doen. Herken je dat? Ik vind dat bijzonder boeiend. In deze blog over de psychologie van pensioenkeuzes schrijf ik daar een paar interessante inzichten over.

Zo geboren, niets aan te doen?

Eén van die inzichten is dat sparen voor later niet vanzelf gaat. Omdat ‘nu’ altijd aantrekkelijker is dan ‘straks’. Maar als je genoeg discipline hebt ga je wel sparen in plaats van spenderen. De marshmallow test (leuk kort filmpje met kinderen) legt dat heel aardig uit. “Dus omdat ik zo geboren ben, spaar ik niet” is een conclusie van het filmpje. Als je dat weet, kun je gebruik maken van een zelfbindingsmechanisme. Een voorbeeld daarvan is dat je je pinpas zo instelt dat je automatisch een vast bedrag op je spaarrekening zet, elke keer als je pint. Je hoeft dan maar twee dingen met jezelf af te spreken: de hoogte van het automatisch te sparen bedrag en dat je van je spaarrekening afblijft.

Dat heb ik niet zelf bedacht. Dat wijst onderzoek uit. Hoogleraar Henriëtte Prast, verbonden aan Netspar schreef daar in juni 2017 een heel interessante brief over: de psychologie van pensioenkeuzes. In deze video vertelt ze er kort iets over.

Angst kost onnodig geld

In de brief van Netspar staan veel interessante voorbeelden van hoe ons menselijk brein werkt als het gaat om maken van keuzes. Eén van die voorbeelden gaat over een overlijdensrisicoverzekering (pagina 15 van de brief). De uitkomst is interessant. Het geeft heel duidelijk aan dat we wel kunnen rekenen en toch de verkeerde keuze maken. In het onderzoek wat op pagina 15 wordt beschreven, hebben de geënquêteerden de hoogste premie over voor het laagste risico. De reden: angst! Als je dus de mensen de stuipen op het lijf jaagt, zijn ze bijna tot alles bereid, wat het ook kost. In het onderzoek hebben de geënquêteerden ca. 40% meer premie over voor een risico dat veel lager ligt dan gewoon komen te overlijden tijdens een vliegreis; ongeacht de oorzaak.

Is dat een les?

Ja en nee. Ons brein werkt gewoon zo. Het is een natuurlijke reactie. Angst kan ingezet worden als een middel om iets te bereiken. Zo was het verplicht dragen van mondkapjes in o.a. Amsterdam en Rotterdam een sociaal experiment. Daar valt heel veel over te vertellen, maar daar is hier niet de plaats voor. Wat het zo interessant maakt is hoe je informatie verspreidt. Inhoud, vorm, timing, frequentie, in welk verband, emoties o.a. spelen een rol in keuzes die we maken. Ook met pensioen. En ook daarom vind ik pensioen bere interessant. Niet door mensen angst aan te praten, want dat werkt averechts. Maar door elke dag pensioen zo simpel en begrijpelijk mogelijk te houden. Daar worden we blij van. En ik houd van blije mensen. Daarom Pensioen kan simpel☺