Is pensioen omzetten in oudedagssparen voor de directeur-grootaandeelhouder (dga) verstandig?

Het hangt al jaren in de lucht. Sommige kopstukken van de Belastingdienst hebben er hun persoonlijke missie van gemaakt om vóór hun eigen pensioendatum het pensioen in eigen beheer voor de dga om zeep te helpen. Dat lijkt nu te gebeuren, afgaande op de brief met bijlage die Staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes op 1 juli jl. naar de Tweede Kamer zond. Moeten we daar rouwig om zijn? Eén ding is duidelijk: “gemakkelijker kunnen we het niet maken”.

De brief van Wiebes bevat de bijlage ‘Oplossingsrichtingen pensioen in eigen beheer’. In deze bijlage staan twee oplossingsrichtingen, alternatieven voor toekomstige opbouw van de oudedagsvoorziening in de BV van de dga: de oudedagsbestemmingsreserve en oudedagssparen. Omdat de Staatssecretaris zijn voorkeur uitspreekt voor de laatste oplossingsrichting, gaan we alleen daar in dit artikel nader op in.

Hoe kwam het zo ver?
Stel u bent dga en u bent begonnen met pensioenopbouw in uw BV rond de eeuwwisseling (2000). Uw accountant heeft een extra opstel aan uw jaarrekening toegevoegd met als onderwerp ‘pensioen in eigen beheer’. Allerlei termen vliegen u om de oren. U ziet door de

bomen het bos niet meer en dat is geen wonder. De actuariële pensioenbereke-ning van pré-Witteveen, via Witteveen, VPL, VAP en Witteveen 2015 plus bijbehorende excedent-exercities beslaat ondertussen zeven à negen A4-tjes. Dat is inclusief de fiscale, commerciële en RJ-2014-4 waar-deringen. Snapt u ‘m nog? Nee, natuurlijk niet, maar schaamt u zich er niet voor.

De conclusie is dat pensioen in eigen beheer te ingewikkeld is geworden om nog te snappen dat het om pensioen gaat. Laat staan dat u als dga weet hoeveel pensioen u dan uiteindelijk gaat ontvangen. Nu pensioen in eigen beheer een wanstaltig gedrocht is geworden, het z’n doel voorbij geschoten lijkt te zijn, de besparing vennootschapsbelasting (VpB) ook geen 35% meer is, is het tijd voor iets anders.

Het oudedagssparen: veel simpeler(?)
De eerste plannen waren dat een oudedagsspaarvoorziening in de BV helemaal niet meer zou mogen. De dga zou zijn pensioen bij een verzekeraar moeten gaan onderbrengen (extern verzekeren). Dat is van tafel. Reserveren voor de oudedagsspaarvoorziening in de BV blijft mogelijk.

Het oudedagssparen lijkt op pensioen in eigen beheer, alleen dan veel simpeler (aan deze stelling kunnen nog geen rechten worden ontleend).

U als dga wil best risico’s nemen; u bent tenslotte ondernemer. Maar u wilt het liefst de risico’s wel beheersbaar houden. Het oudedagssparen komt daaraan tegemoet. U hoeft geen ingewikkelde actuariële berekening van negen kantjes meer door te akkeren; uw accountant kan zijn ‘pensioen-opstel’ flink inkorten, u als belanghebbende snapt weer waar het over gaat en last but not least, er komt meer ruimte om dividend uit te keren.

Het werkt in grote lijnen zo: jaarlijks voegt u een deel van uw loon toe aan de oudedags-spaarvoorziening in uw BV. U mag elk jaar bepalen of u dat wel of niet doet. Deze toevoeging verhoogt uw oudedagsspaarvoorziening. Het totaal wordt op een rente gezet, die u overigens niet zelf bepaalt (het u-rendement). Zo is aan het einde van uw boekjaar de oudedagsspaarvoorziening opge-bouwd uit de voorziening die u aan het begin van het jaar had + rente + de toevoeging in dat jaar. Simpel toch? Voor een uitgebreidere uitleg over oudedagssparen verwijzen we u graag naar ons artikel ‘Einde aan het eigen beheer pensioen van de DGA?’.

Pensioen in eigen beheer omzetten in oudedagssparen
Het voorstel van Wiebes is om de pensioenvoorziening die u in uw BV heeft gereserveerd zonder fiscale consequenties om te kunnen zetten naar de oudedagsspaarvoorziening. Met pensioenvoorziening wordt de fiscale pensioenvoorziening bedoeld. Vanaf dat moment wordt het bijhouden van die voorziening op de balans van de BV, zoals we eerder zagen, stukken eenvoudiger.

Wat ‘pensioen’ precies is, staat in wetten, besluiten, enz. Als u uw pensioen inruilt voor oudedagssparen, dan vervalt dat allemaal en moet u rekening gaan houden met nieuwe wet- en regelgeving. Wees daar zorgvuldig in en als u een partner heeft, dan moet deze daar schriftelijk mee instemmen. Als u in (echt)scheiding ligt, wordt dat wat ingewikkelder ook omdat oudedagssparen qua hoogte van de uitkering stukken lager ligt.

Fors minder
We hebben een voorbeeld van omzetting van een pensioen in eigen beheer naar de oudedagsspaarvoorziening berekend. We zijn hierbij uitgegaan van de schoten voor de boeg die Wiebes in de brief-bijlage ‘Oplossingsrichtingen pensioen in eigen beheer’ heeft genoemd. Daarbij hebben we nog wat veronderstellingen gemixt, omdat nog niet alles duidelijk is.

Uit onze berekeningen blijkt dat de uitkering uit de oudedagsspaarvoorziening vanaf de ‘pensioen’-leeftijd van 67 jaar 43 tot 61% lager ligt dan wanneer de voorziening als pensioenvoorziening aangehouden zou zijn. Hieronder hebben we dat in een grafiek weergegeven.

Het voordeel van oudedagssparen ten opzichte van pensioen is dat het veel simpeler werkt. Het nadeel is, zo blijkt, dat het bereikbare inkomen vanaf de pensioendatum fors lager ligt. Daarnaast gelden andere regels die in wetten en besluiten zullen worden verankerd. Deze mix van invloeden beantwoordt voor u als dga niet direct de vraag of het verstandig is om het pensioen maar om te zetten. Raadpleeg, op tijd, uw accountant en pensioenadviseur. Dat vergt even wat inspanning, maar daarna kunt u zeggen “ik snap het eindelijk en wil dat graag zo houden”.

1 januari 2016?
De beoogde ingangsdatum is 1 januari 2016. Dan moet er nog veel gebeuren. We verwachten echter niet al teveel weerstand bij de invoering, omdat dit onderwerp zich zal gaan afspelen in de marge van de debatten over het nieuwe belastingstelsel 2016. Het oudedagssparen zou dus een hamerstuk kunnen worden, maar, zo stelt Wiebes “dat zorgvuldigheid boven snelheid gaat”.

In ons volgende bericht ‘Oudedagssparen fors lager dan pensioen’ dat we binnenkort plaatsen, leggen we uit hoe we gekomen zijn tot de uitkomsten van de fors lagere uitkering.