De arbeidsovereenkomst en verhoging pensioenleeftijd

8 augustus 2013 – Tot 2013 gingen werknemers automatisch uit dienst uiterlijk op de eerste van de maand waarin ze 65 jaar werden. Want dat was immers ook de ingangsdatum van de AOW. Nu de AOW-ingangsdatum steeds verder opschuift, blijken veel arbeidsovereenkomsten, weliswaar onbedoeld, te discrimineren op leeftijd. Hoe zit dat?

Vanaf 2012 gaat de AOW in op de 65e verjaardag. Daarvoor was dat op de eerste dag van de maand waarin de AOW-er 65 jaar werd. De gemiddelde AOW-ingangsleeftijd schoof dus een halve maand op. 2012 is het eerste jaar waarin vanuit dien hoofde problemen ontstonden met de ontslagbepaling in de arbeidsovereenkomst. Bepaling in arbeidsovereenkomsten dat automatisch ontslag zal volgen op de eerste van de maand waarin de werknemer 65 jaar zou worden, sloten vanaf 2012 niet meer aan op de AOW-ingangsdatum.

Ontslagbeding op 65-jarige leeftijd is nietig
Bij een arbeidsovereenkomst met een werknemer waarin staat dat het dienstverband op 65-jarige leeftijd eindigt, kan de werknemer zich beroepen op de nietigheid van dit ontslag. Ook als deze afspraken in de CAO zijn gemaakt, zijn ze niet geldig. Dit heeft staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) laten weten in een brief aan de Tweede Kamer.
In de brief, vraag en antwoord 62, geeft de staatssecretaris aan dat als er in de CAO of arbeids-overeenkomst staat dat het dienstverband eindigt bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd, de werknemer binnen twee maanden na de beëindiging een beroep kan doen op de nietigheid van dit ontslag. De werknemer moet de werkgever dan verzoeken om alsnog het loon te betalen waarop hij normaal gesproken recht had, dus tot aan het bereiken van de wettelijke AOW-leeftijd. Door de verhoging van de AOW-leeftijd is zo’n bepaling namelijk in strijd met de wet.

Ook als er in de CAO of arbeidsovereenkomst staat dat het dienstverband wordt beëindigd op de eerste dag van de maand waarin de werknemer de AOW-leeftijd of de pensioengerechtigde leeftijd bereikt, is deze bepaling derhalve ongeldig. Deze bepaling moet vervangen worden door “ de arbeidsovereenkomst eindigt bij het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd”.

Uitzondering voor functioneel leeftijdsontslag
Er zijn beroepen waarbij ontslag eerder dan de 65-jarige leeftijd is toegestaan. Een bekend voorbeeld daarvan is de uitspraak van de Hoge Raad rond de ontslagbepaling voor KLM-vliegers (HR 13 juli 2012, LJN BW3367). Het door KLM in de ondernemings-CAO gehanteerde verplichte pensioenontslag van verkeersvliegers op (in beginsel) 56-jarige leeftijd, is volgens het Hof niet in strijd met het verbod op leeftijdsdiscriminatie. De KLM-vliegers hebben cassatieberoep ingesteld. Het oordeel van het Hof is door de Hoge Raad echter in stand gelaten.

Controleer uw eigen arbeidsovereenkomst
Volgens de staatssecretaris staat in 39 van de CAO’s die zijn opgenomen in de databank van SZW nog een ontslagbeding dat ongeldig is. De sociale partners moeten er zelf voor zorgen dat het ontslagbeding in overeenstemming is met de wet. Voor werkgevers die niet aan een CAO gebonden zijn is het ook zaak om de arbeids-overeenkomsten op het ontslagbeding te bekijken en waar nodig aan te passen.

Andere gevolgen opschuiven AOW-leeftijd
Naast de consequenties voor de arbeidsovereenkomsten, zijn er ook gevolgen voor pensioen- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Een voorbeeld: als u voor uw werknemers een Anw-hiaatregeling heeft geregeld, dan loopt de uitkering ingeval een werknemer is overleden, door tot de 65-jarige leeftijd van de partner. Ook dan ontstaat een tijdkloof tussen Anw-hiaatuitkering en AOW.

In een volgend artikel gaan we nader in op een aantal aspecten die samenhangen met het opschuiven van de AOW- en pensioenopbouwleeftijd.