Hoed u voor de integriteitmeter!

Dinsdag 23 februari 2010: Bij de presentatie van haar begroting over 2010 kondigde de AFM aan dat zij scherper toezicht gaat houden met name op de financiële dienstverlening. Donderdag 1 april 2010: het Financiële Dagblad kopt in: “AFM komt met integriteitmeter”. We lezen dit, we zien welke datum het is en we twijfelen. Zou het waar zijn? We schrikken… …wakker. Gelukkig het was maar een droom. We gaan weer over tot de orde van de dag.

Sinds de financiële crisis is de Sinterklaasperiode niet meer voorbehouden aan de maand voorafgaand aan 5 december. We ‘zwarte pieten’ immers het hele jaar door. Termen als ‘bonuscultuur, zelfverrijking, perverse provisieprikkels’ vliegen als scuds over het landschap van de financiële dienstverlening. De AFM zet haar patriots in, maar ik verzeker u: er verandert niets zolang de ene mens zich belangrijker blijft achten dan de ander.

Laten we eens kijken naar de zeer omvangrijke wereld van het pensioenadvies. Zolang de gemiddelde werknemer wel weet wat een liter diesel aan de pomp kost maar geen besef heeft waar een dag in de week aan salaris voor de bekostiging van zijn pensioen toe dient, is hij vogelvrij verklaard wild voor provisiecowboys. Daar kwam de AFM ook achter. Recentelijk. Lekker laat! De SAR (Stichting Assurantie Registratie) heeft in 2003 al het RPA-label (Register Pensioen Adviseur) in de markt gezet. Ver voor de financiële crisis en voordat de AFM wakker werd, was er al het besef dat echt onafhankelijk financieel advies te maken heeft met twee belangrijke kenmerken: verstand van zaken en integriteit. Daarom hanteert de RPA ook een gedragscode. Maar ja, wie controleert dat? Of, is het dan nodig om dat te controleren? Helaas wel. En dat geldt niet alleen voor de RPA.

Financiële dienstverleners mogen klanten niet benadelen want dat is wettelijk zo vastgelegd. Vervolgens ontspinnen zich aan creatieve doch ziekelijke breinen toch weer ideeën om wet- en regelgeving te omzeilen om zo buiten het oogverblindende licht van de AFM-vuurtoren te kunnen blijven. Ook de met staatssteun overeind gehouden banken delen weer miljoenen aan bonussen uit. “Dat is nodig” schreeuwen de bankiers in koor “want anders verliezen we ons toptalent”. Zie hier de schizofrene bancaire sector.
Uit een onderzoek van de Rotterdamse hoogleraar David de Cremer blijkt dat bankiers bonussen voor anderen veel belangrijker vinden dan voor zichzelf. En bij de keuze voor een bank waar bankiers uit eigen belang handelen of een bank waar gehandeld wordt in het belang van de klant, viel de keuze van topbankiers zelf op de tweede bank als het gaat om waar zij zelf het liefst klant zijn. David de Cremer betoogt dan ook dat de bonussen niet nodig zijn. Zal David de strijd tegen deze nieuwe Goliath winnen? Ach in de Bijbel stond al dat geld de wortel van alle kwaad is.

We zitten dus opgescheept met een schizofrene financiële sector die als een blinde ezel zich blijft stoten aan dezelfde steen zolang de AFM geen integriteitsmeter tot haar beschikking heeft. Want ethiek en integriteit valt niet te vatten in wetten, regels, labels, certificeringen of predicaten. Het gaat er om hoe wij willen omgaan met degene die van ons advies afhankelijk is: zou de klant uw advies opvolgen als deze dezelfde kennis en ervaring had als u? Zo niet, hoed u voor de integriteitmeter!

(Het artikel werd in maart 2010 geplaatst op fdselections.nl/pensioen)