Pensioenakkoord een zwaarwichtig belang?

Nederland krijgt een ander pensioenstelsel. Volgens planning is dat vanaf 2022. Dat heeft grote impact op bijna alle pensioenregelingen. In dit artikel gaan we specifiek in op de verandering voor beschikbare premieregelingen. De vraag is of het pensioenakkoord een zwaarwichtig belang is om de pensioenovereenkomst eenzijdig te kunnen wijzigen.

De werkgever kan een eenzijdige wijziging van de pensioenovereenkomst aangrijpen om de kostenstijging vanwege het pensioenakkoord te beperken. Het beding van de eenzijdige wijziging moet dan in arbeidsrechtelijke zin al wel overeengekomen zijn. Daarnaast moet er voldoende aanleiding zijn. Een zwaarwichtig belang kan dat zijn.

De beschikbare premieregeling

De afspraak volgens het pensioenakkoord wordt dat er tussen werkgever en werknemer een premie beschikbaar is voor de pensioenopbouw. Dus niet een gegarandeerde pensioenuitkering zoals nu. Dat gaat juist ook voor pensioenfondsen gelden. Zie ook dit artikel. In het kader van dit artikel kijken we echter alleen naar de huidige beschikbare premieregelingen. Deze worden meestal uitgevoerd door verzekeraars, premiepensioeninstellingen en algemeen pensioenfondsen. De klant is meestal een werkgever die niet verplicht bij een bedrijfs(tak)pensioenfonds aangesloten hoeft te zijn.

Verreweg de meeste beschikbare premieregelingen kennen een oplopend premieverloop. Naarmate de werknemer ouder wordt, wordt ook de premie hoger. Dat noemen we in vaktaal ook wel een premiestaffel.

Geen premiestaffel meer in pensioenakkoord

Volgens het pensioenakkoord verdwijnt die premiestaffel, want deze gaat vervangen worden door een gelijkblijvende, een vlakke premie. Daarmee zou de jongere werknemer meer premie krijgen en de oudere minder. De jongere werknemer is dan blij want deze krijgt meer. Maar de oudere werknemer niet, want deze krijgt minder pensioenpremie. En daarvoor zal de oudere werknemer gecompenseerd willen worden.

Dubbele kosten voor werkgever

De werkgever gaat dus voor de jongere werknemer meer premie betalen en de oudere werknemer zal compensatie willen voor de lagere pensioenpremie. Zo komt de werkgever voor dubbele kosten te staan. Daarom zullen werkgevers zoeken naar mogelijkheden om de stijging van die kosten zoveel mogelijk te voorkomen. Er zou dan een beroep op het zwaarwichtig belang gedaan kunnen gaan worden.

Wat is een zwaarwichtig belang?

De vrije vertaling is dat het belang van de werkgever zo groot is dat daarvoor de belangen van de werknemers moeten wijken. Voor de juridische omschrijving verwijs ik je graag naar artikel 7:613 van het Burgerlijk Wetboek en naar artikel 19 van de Pensioenwet.

Is het pensioenakkoord een zwaarwichtig belang?

Dat is de vraag. In feite is het pensioenakkoord een wijziging van ons pensioenstelsel in fiscale zin. Daarmee bedoelen we dat de regels voor de financiering van pensioen anders worden. Zolang de pensioenregeling maar binnen de kaders van dat ‘anders’ valt, zijn de premies aftrekbaar als pensioenpremie.

Heeft een fiscale wijziging dan een dwingrechtelijk karakter waardoor dit voor de pensioenregeling een zwaarwichtig belang kan worden? Het definitieve antwoord op deze vraag moet z’n weg nog vinden. Dus een eenzijdige wijziging van de pensioenovereenkomst vanwege een zwaarwichtig belang, is nog geen gelopen race.

Objectieve en relatieve benadering

Op 29 november 2019 deed de Hoge Raad een uitspraak over eenzijdige wijziging van de pensioenovereenkomst en het zwaarwichtig belang (ECLI:NL:HR:2019:1869). In dit arrest wordt de casus langs de meetlat van de objectieve en relatieve benadering gelegd. Interessant daarin is dat er evenwicht wordt gezocht tussen de belangen van de werkgever en werknemer. Onlangs verscheen hierover op de website van Bedrijfsjuridiek een interessant artikel. Hierin worden ook nog goed werkgever- en werknemerschap behandeld mede aan de hand van het bekende Stoof/Mammoet-arrest (ECLI:NL:HR:2008:BD1847).

Betekenis voor het pensioenakkoord

Er komt dus een overgang van de oplopende premiestaffel naar een vlakke premie. Waarschijnlijk al vanaf 1 januari 2022. Dat hoeft niet persé op die datum, want er komt een overgangsperiode. In die overgangsperiode zullen werkgever en werknemers beiden tot overeenstemming moeten komen. Het kan niet zo zijn dat alleen de werkgever de rekening van het pensioenakkoord gepresenteerd krijgt. Of hij dan een beroep op eenzijdige wijziging en zwaarwichtig belang kan doen, hangt sterk af van wat nu al is vastgelegd. Daarnaast zal vanwege feiten en omstandigheden water bij de wijn gedaan moeten worden. Zowel door werkgever als werknemers.